Voor het Dagblad van het Noorden schrijf ik (afwisselend met Wilbert van de Kamp) regelmatig columns en essays over duurzaamheid.
We lopen als Lemmings naar de afgrond
Fris groen gras. Bomen die alweer knoppen beginnen te krijgen. De zon op je gezicht. Een heerlijke warme bries van een graad of 18. Het was een prachtige jaarwisseling op de skipistes in Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk. De sneeuw lag als een loper door het lentelandschap. Een lange witte sjaal die voor het winterplezier moet zorgen, maar in een kleurenpalet dat aan de maand mei doet denken. Veel wintersporters waren teleurgesteld, sommige zelfs boos en vermoedelijk viel bij een aantal het kwartje.
Alleen Transavia vliegt al zo’n 75 keer per week naar wintersportbestemmingen die vanuit Nederland ook met de auto te bereiken zijn. Het is een wonderlijke paradox: naar de sneeuw gaan in een vehikel dat de sneeuw doet verdwijnen. De skiresorts worden steeds hoger op de berg gebouwd, de vluchten wijken uit naar bestemmingen met meer sneeuwzekerheid; de machine dendert door. Er zal genoten worden van die afnemende sneeuw.
Het doet me onwillekeurig denken aan het spelletje Lemmings. De diertjes in dat spel wandelen vrolijk richting de afgrond, tenzij je ingrijpt en één diertje een tunnel laat graven, of een blokkade laat opwerpen. Dan lopen de andere lemmings die tunnel in of laten ze zich een andere kant op dirigeren. Zo voorkom je de dood van alle lemmings en kun je door naar het volgende level, waar een soortgelijke situatie opgelost moet worden.
94 procent van de volwassen Nederlanders gelooft dat het klimaat aan het veranderen is. 60 procent van de mensen denkt dat de mens alleen of vooral verantwoordelijk is voor die verandering. 76 procent van de mensen denkt dat klimaatverandering een groot probleem gaat worden. Uit praktisch elke statistiek die je erop naslaat blijkt dat wij Nederlanders het klimaatprobleem serieus nemen. In onze meningen dan. Want het aantal vakantievluchten vanuit Nederland neemt niet significant af. Het aantal afgelegde kilometers in auto’s wordt ook niet kleiner. De vleesconsumptie blijft op pijl. Er bankieren nog steeds veel mensen bij een bank die actief investeert in fossiele industrie.
Als we weldenkende wezens zijn, die boven de dieren staan omdat we lange termijn plannen kunnen maken, dan hebben we iets uit te leggen aan de orang oetans van deze wereld. We handelen individueel en collectief niet naar de dreiging die we voor ons zien. We lopen als lemmings naar de afgrond.
Als weldenkende wezens die lange termijn plannen kunnen maken, zijn we gelukkig wel in staat onze eigen beperkingen te begrijpen. In het spelletje Lemmings kan één beestje de tunnel graven om iedereen te redden. De klimaatcrisis is daar iets te groot voor. Ook helpt graven slechts zeer beperkt. Zelf de verantwoordelijkheid voelen, levert meteen ook de frustratie op dat we samen niets doen. Waarom is de overheid niet pro-actiever? Waarom vliegen andere mensen naar Oostenrijk om daar te klagen over het gebrek aan sneeuw? Waarom stookt mijn buurman een houtkachel? Hoezo zijn elektrische auto’s nog zo duur? Er is geen manier om de dreiging weg te nemen in je eentje. En wie ben jij? Als jij overstapt naar een duurzame bank, wat doet dat nou helemaal? Als jij geen vlees meer eet, hoeveel uitstoot voorkom je daar nou helemaal mee? Dat gevoel werkt verlammend, frustrerend, weerhoudt een mens van actie. Met als gevolg dat we als individuen niet wezenlijk ingrijpen en dus als collectief geen deuk in een pakje boter kunnen slaan.
En nu dan?
Ik zie twee oplossingen; Als het individueel niet lukt, dan zullen we het samen moeten doen. Als één grote ingreep niet volstaat, dan zullen we een heleboel kleine ingrepen moeten doen.
Wie niet op Twitter of Facebook met mensen spreekt, maar in de echte wereld, ontdekt al snel dat de statistieken van het CBS over de overtuigingen rond klimaatverandering aardig kloppen. Bijna iedereen ziet dat er iets aan de hand is en dat er iets moet gebeuren. Dat uitspreken, zelfs als je net uit het vliegtuig bent gestapt of je biefstuk hebt afgerekend met je ING pasje, is het begin van verandering. Je hoeft het niet goed te doen, om het beter te willen maken. Als je praat over het plezier dat je hebt van je zonnepanelen. Als je je buurman eens in je elektrische auto laat rijden. Als je bij de buurtbarbecue plantaardige hamburgers meeneemt voor anderen om te proeven, kun je iets in beweging zetten. Als je vertelt dat je je eigenlijk niet senang voelt met de ABN AMRO staat er een deur op een kier. Bij jezelf en mogelijk bij een ander.
Als jij laat merken dat je het beter wilt doen, voelt een ander zich minder alleen in zijn worsteling met de klimaatcrisis.
Elke stap die je vooruit zet mag je vieren als een overwinning. Op de fiets naar de supermarkt in plaats van met de auto. Overgestapt op een andere bank. Twee dagen geen vlees gegeten. Een vakantie geboekt in eigen land. Elke stap mag gevierd. Elk obstakel mag besproken. Samen kunnen we het tij keren.
https://dvhn.nl/meningen/Opinie/We-lopen-als-lemmings-naar-de-afgrond-28157862.html